Tính toán sai về hai mặt trận của Ukraine

Kể từ khi phát động chiến dịch tấn công tỉnh Kursk ngày 6/8, giới lãnh đạo Ukraine luôn hy vọng Nga sẽ phải lựa chọn giữa tiếp tục dồn lực cho mặt trận Donbass, gồm tỉnh Donetsk và Lugansk, hoặc rút quân về củng cố phòng tuyến và đẩy lùi đối phương khỏi Kursk.

Sau hơn ba tháng, chiến dịch của Ukraine tại Kursk ngày càng lâm vào bế tắc trong khi Nga vẫn duy trì sức ép tại vùng Donbass. Các quan chức Mỹ và Ukraine tuần trước nhận định Nga đã tập trung 50.000 quân để chuẩn bị cho chiến dịch phản công ở Kursk. Thực tế này đẩy Ukraine vào nguy cơ trả giá đắt vì tính toán sai lầm.

Cục diện chiến sự gần như không có đột biến lớn trong nửa đầu năm nay. Nga liên tục gây sức ép ở dọc tiền tuyến và giành nhiều khu định cư, trong khi Ukraine co cụm phòng thủ sau thất bại trong chiến dịch phản công quy mô lớn ở tỉnh Zaporizhzhia hồi giữa năm 2023.

Quân đội Ukraine dường như đã phá vỡ thế bị động khi tấn công tỉnh Kursk, tuyên bố kiểm soát khoảng 100 làng và gần 1.300 km2 lãnh thổ sau hai tuần. Kiev tuyên bố mục tiêu chiến dịch là thiết lập vùng đệm ngăn Nga pháo kích vào các vùng giáp biên, ngăn đòn tấn công vào tỉnh Sumy và buộc Moskva chuyển nguồn lực khỏi mặt trận Donbass.

Sau giai đoạn đầu bị bất ngờ, quân đội Nga đã củng cố lực lượng và đẩy mạnh phản công, giành lại nhiều ngôi làng ở Kursk. Moskva cũng điều chuyển một số đơn vị tăng viện cho tỉnh Kursk, nhưng chủ yếu rút từ những mặt trận ít nóng bỏng hơn như Kharkov và Kherson.

Lực lượng Nga tại vùng Donbass tiến nhanh chưa từng thấy trong gần ba năm chiến sự, giành được hàng loạt thành trì chiến lược và ngày càng uy hiếp những đô thị trọng yếu cuối cùng do Ukraine kiểm soát ở Donetsk, trong đó có Pokrovsk và Kurakhovo.

Điều này khiến quân đội Ukraine căng mình ra trên tất cả mặt trận, thậm chí phải chuyển những đơn vị thiện chiến nhất tới cầm cự vị trí ở Kursk. Giới phân tích đang đặt dấu hỏi về khả năng bám trụ của quân đội Ukraine trên lãnh thổ Nga.

Cục diện chiến sự Nga – Ukraine tháng 8 và tháng 11. Đồ họa: RYV

“Đợt phản công quy mô lớn của Nga lúc này chưa chắc có thể đẩy quân đội Ukraine về bên kia biên giới. Nga dường như đang trong giai đoạn định hình chiến trường, với mục tiêu chính là làm suy yếu đối phương thông qua các đợt tập kích bằng pháo binh và phương tiện bay không người lái (drone)”, chuyên gia quân sự Franz-Stefan Gady tại Áo nhận định.

Theo Gady, quân đội Nga về cơ bản đang thăm dò điểm yếu trên phòng tuyến Ukraine, do đó quy mô các đợt tiến công hiện tại còn hạn chế. “Điều đáng lo ngại đối với Ukraine là họ đã bị đẩy lùi ngay trong giai đoạn này”, ông nói.

Nga có lợi thế vượt trội về quân số và vũ khí tại tỉnh Kursk. Trong khi đó, nếu Ukraine điều tiếp tục điều quân tăng viện cho mặt trận Kursk, lực lượng của họ sẽ ngày càng bị bào mỏng và suy yếu đáng kể tại những nơi khác, đặc biệt là vùng Donbass.

“Giới lãnh đạo chính trị và quân đội Ukraine cho rằng chiến dịch Kursk có thể giảm tốc độ tiến quân của Nga tại tỉnh Donetsk. Họ dường như kết luận rằng tấn công Kursk là xứng đáng về mặt chiến lược, dù Ukraine sẽ mất thêm lãnh thổ ở Donbass”, Konrad Muzyka, chuyên gia quân sự tại Ba Lan, nêu quan điểm.

Tuy nhiên, Muzyka cho rằng chiến dịch Kursk ngày càng mất giá trị khi Nga không ngừng mở rộng vùng kiểm soát tại Donbass. Ukraine sẽ phải điều thêm nhiều đơn vị tới tỉnh Kursk hoặc tiến công ở nơi khác để đẩy Nga vào thế tiến thoái lưỡng nan. “Vấn đề là Kiev lúc này không có nguồn lực dự phòng cho động thái như vậy”, Muzyka nói.

Ukraine sẽ đối mặt với thách thức đáng kể tại Kursk khi đối đầu với lực lượng Nga áp đảo, buộc Kiev tính toán phương án huy động nguồn lực nào và sẵn sàng chịu tổn thất đến đâu ở Kursk.

“Ukraine có thể phải đi tới quyết định rằng giữ toàn bộ hoặc phần lớn khu vực chiếm được tại tỉnh Kursk là không đáng. Địa hình tỉnh Kursk khiến nỗ lực phòng thủ của họ trở nên cực kỳ khó khăn”, William Alberque, chuyên gia thuộc viện nghiên cứu Trung tâm Stimson có trụ sở tại Mỹ, cảnh báo.

Nguyễn Tiến (Theo AFP, AP, Business Insider)